Zła sytuacja finansowa to wina państwa?

Badanie „Wykluczenie finansowe jako skutek nieumiejętności zarządzania budżetem domowym” zostało przeprowadzone na potrzeby programu społeczno-edukacyjnego „Wydatki kontrolowane” przez Wyższą Szkołę Pedagogiczną TWP w Warszawie. Respondentom z pięciu województw zadano pytania dotyczące zarządzania osobistymi i domowymi finansami, problemów w gospodarowaniu pieniędzmi i wiedzy na temat dostępnych na rynku produktów bankowych. Ankietowanymi byli beneficjenci placówek pomocy społecznej oraz studenci korzystający z programu pomocy socjalnej.

68 proc. beneficjentów Miejskich Ośrodków Pomocy Społecznej (MOPS) ocenia swoją źle lub bardzo źle, a jedynie 4 proc. jest z niej zadowolonych. W drugiej grupie zauważyć można bardziej optymistyczne podejście w tym zakresie, gdyż satysfakcję ze swojej sytuacji materialnej wyraziła jedna trzecia (32 proc.) badanych studentów. Prawie tyle samo młodych ludzi (blisko 31 proc.) ocenia ją źle lub bardzo źle.

Wielu respondentów w obydwu badanych grupach uważa, że za obecną sytuację finansową ich gospodarstwa domowego odpowiada Państwo. Taką opinię wyraziło blisko 42 proc. studentów i przeszło połowa beneficjentów MOPS (55 proc.). Zaskakujące jest to, że jedynie jedna piąta studentów (20 proc.) i jedna trzecia (33 proc.) osób objętych programem pomocy społecznej twierdzi, że ich sytuacja materialna zależy od nich samych.

Co zrobić by poprawić sytuację materialną?

W grupie studentów większość ankietowanych (56 proc.) deklaruje, że zdecydowałoby się na uzupełnienie wykształcenia w celu poprawienia swojej obecnej sytuacji finansowej, 27 proc. poszukałoby nowej pracy, a 15 proc. podjęłoby dodatkowe zatrudnienie.

Zupełnie odmienne odpowiedzi dominują wśród osób korzystających z pomocy społecznej. Klienci MOPS w zdecydowanej większości szukaliby nowej lub dodatkowej pracy (65 proc.), a jedynie 6 proc. zdecydowałoby się na uzupełnienie wykształcenia. Blisko jedna czwarta z nich (23 proc.) najchętniej nie podejmowałaby żadnych działań w zakresie poprawienia własnej sytuacji finansowej. Oznacza to, że blisko jedna trzecia ankietowanych z grupy osób korzystających z pomocy społecznej, którzy źle lub bardzo źle ocenili swoją sytuację materialną nie zrobiłoby nic, aby to zmienić.

W zakresie podejmowanych działań służących poprawie decyzje poszczególnych grup badawczych są rozbieżne. Młode studiujące osoby chciałby podnieść własną wartość na rynku pracy oraz poprawić swoją sytuację finansową poprzez podniesienie świadomości edukacyjnej i finansowej uzupełniając w tym zakresie wykształcenie. Natomiast w grupie osób niezamożnych, biednych bądź zagrożonych ubóstwem nie występuje zainteresowanie edukacją w zakresie finansów. Znaczną część tej grupy stanowią osoby, które należy uznać za „uzależnione” od pomocy społecznej, traktujące świadczenia pomocowe jako stałe źródło dochodu i sposób na życie.

Badanie wykazało także, iż w Polsce brakuje podstawowej edukacji finansowej oraz efektywnej pomocy dla ludzi niezamożnych lub znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej. Mowa tu zarówno o pomocy merytorycznej z obszaru finansów, jak i psychologicznej, która wpływa na postawy i sposób myślenia. Brak jest również wiedzy i edukacji w zakresie racjonalnego gospodarowania pieniędzmi i domowym budżetem.