Światowy Dzień Konsumenta: prawa konsumenta na codzień

Okazją do podsumowań jest Światowy Dzień Konsumenta obchodzony 15 marca. Tego właśnie dnia w 1962 roku prezydent USA John F. Kennedy wygłosił orędzie, w którym sformułował cztery podstawowe prawa konsumentów do: informacji, wyboru, bezpieczeństwa i reprezentacji.

Obchodzony już po raz dwudziesty siódmy Światowy Dzień Konsumenta - w tym roku pod hasłem „Konsument i jego rzecznik" - przybliża słabszym uczestnikom rynku ich prawa oraz chroniące je instytucje.
Badania społeczne pokazują, że świadomość konsumentów stale wzrasta, zwiększają się w związku z tym ich oczekiwania i zapotrzebowanie na skuteczną pomoc organizacji konsumenckich zajmujących się indywidualnymi sporami z przedsiębiorcami.

Instytucja rzecznika konsumentów została wprowadzona do polskiego systemu prawnego 1 stycznia 1999 roku. Rzecznicy konsumentów powoływani są przez starostę lub prezydenta miasta i przed nimi ponoszą odpowiedzialność.

Analizy UOKiK pokazują, że rocznie rzecznicy konsumentów udzielają ponad 250 tys. porad i informacji, a blisko 40 tys. razy inicjują zmianę praktyki przedsiębiorców. Kierują również powództwa na rzecz słabszych uczestników rynku - w 2007 roku blisko 1200. Najwięcej w województwie małopolskim i podkarpackim, najmniej w lubelskim i podlaskim.

Najczęściej konsumenci zgłaszają się po pomoc w przypadku problemów z egzekwowaniem prawa do reklamacji i gwarancji. Skargi dotyczą obuwia, sprzętu RTV i AGD, odzieży, sprzętu komputerowego i telefonów komórkowych. Niestety, klienci rzadko zdają sobie sprawę, że w ciągu dwóch lat od daty zakupu mogą reklamować wadliwy produkt - wynika to z odpowiedzialności sprzedawcy na podstawie ustawy o sprzedaży konsumenckiej. Sprzedawcy nagminnie uchylają się od odpowiedzialności odmawiając przyjęcia reklamacji, narzucając konsumentom własny sposób jej załatwienia czy przewlekle rozpatrując składane zgłoszenia.
Oprócz prawa do reklamacji konsumenci mogą również w wielu przypadkach skorzystać z gwarancji. Pojęcia te są bardzo często mylone przez konsumentów. Gwarancja - podobnie jak reklamacja - umożliwia dochodzenie roszczeń w przypadku, gdy nabyta rzecz okazała się wadliwa. Jest ona jednak dobrowolna - przedsiębiorca może udzielić gwarancji, ale nie musi.