PIT ma już dwadzieścia lat

Wcześniej bezpośredni kontakt z urzędami skarbowymi mieli przede wszystkim przedsiębiorcy i księgowi z zakładów pracy. Zdecydowaną większość Polaków rozliczali pracodawcy. Tak więc przedsięwzięcie to od początku nie należało do łatwych. Wzrost liczby podatników z 2 do 20 mln, którzy mieli wypełniać nowe obowiązki, wymagał przeprowadzenia zakrojonej na szeroką skalę kampanii informacyjno-edukacyjnej. Trzeba było dotrzeć do jak największej grupy osób z informacją o nowych zasadach płacenia podatków i celowości ich wprowadzenia.

Wejście w życie tej ustawy było kluczowe dla przemian społeczno-gospodarczych, które dokonywały się po 1989 r. Ustawa zastąpiła pięć podatków funkcjonujących w gospodarce centralnie planowanej i wprowadziła powszechne opodatkowanie dochodów osobistych. Głównym celem regulacji było stworzenie systemu podatkowego odpowiadającego potrzebom gospodarki wolnorynkowej oraz standardom państw Europy Zachodniej.

Na przestrzeni lat przepisy samej ustawy podlegały nieustannym modyfikacjom. W ciągu 20 ostatnich lat ustawa nowelizowana była około 150 razy. Liczba oraz ich częstotliwość pokazują na szybkie tempo przemian jakie w ciągu dwóch ostatnich dekad dokonały się w Polsce. Warto również pamiętać, że początkowo podatek dochodowy, obok pełnienia funkcji fiskalnej, oddziaływał również pobudzająco na zachowania podatników. Wpływał na przykład na rozwój budownictwa mieszkaniowego poprzez wprowadzoną ulgę z tytułu wydatków na własne cele mieszkaniowe.

Od 2009 r. obowiązuje skala podatkowa z najmniejszą liczbą stawek podatkowych (tylko dwie 18% i 32%) i najniższą stawką dla pierwszego przedziału dochodów (18%). Stawki zmieniano trzy razy w 1994 r. (21-33-45 proc.), w 1997 r. (20-33-44 proc), w 1998 r. (19-30-40 proc).

Obok zasad opodatkowania przy zastosowaniu skali podatkowej istnieją jeszcze inne formy płacenia podatku: u źródła, czyli bezpośrednio przez podmiot dokonujący danego świadczenia (np. podatek od wygranych), za pomocą karty podatkowej oraz ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (dla osób prowadzących działalność gospodarczą w niewielkim zakresie). Przedsiębiorcy mają ponadto prawo wyboru opodatkowania dochodów przy zastosowaniu jednej 19% stawki podatku zamiast progresywnej skali podatkowej. Opodatkowaniu według jednej 19% stawki podatku podlegają również dochody z kapitałów pieniężnych.