Konsumenci - seniorzy zbyt mało świadomi

Wolny rynek stworzył wiele możliwości dla wszystkich jego uczestników. Badania zlecone przez UOKiK pokazują jednak, że niezmiennie zagubione czują się na nim osoby starsze. Należą oni do grupy konsumentów wycofanych, którzy nabywają tylko najpotrzebniejsze rzeczy, a podczas zakupów kierują się przede wszystkim ceną produktu (dane TNS OBOP, 2007). Nie mają zaufania do przedsiębiorców. Z drugiej strony w wielu codziennych sytuacjach pozostają bierni, nie szukają dodatkowych informacji o produktach i usługach. Gubi ich nadmierna ufność – rzadko weryfikują prawdziwość przedstawianych przez przedsiębiorców informacji. Rzadko składają też reklamacje i dochodzą swoich praw.

Jak wynika z praktyki UOKiK i SKP, przedsiębiorcy często wykorzystują zaufanie starszych osób, np. oferując za niewielkie pieniądze wycieczki, często do miejsc kultu religijnego, połączone z prezentacją produktów i usług. Niejednokrotnie nie są one warte swojej ceny. Kupujący pozbawieni są możliwości złożenia reklamacji, nie są również informowani o prawie do zwrotu towaru czy rezygnacji z realizacji umowy w ciągu 10 dni od jej zawarcia. Dotyczy to nie tylko wycieczek, ale również zawierania umów w domu, wizyt akwizytora czy zakupów z katalogu firmy wysyłkowej.

Ze względu na ograniczoną zasobność portfela, starsze osoby padają ofiarami różnego rodzaju promocji i przecen. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez SMG/KRC, aż 40 proc. respondentów w wieku 60-75 lat deklaruje, że „trzeba chwytać okazje, kiedy się pojawią”.

Rzadko poszukują dodatkowych informacji, które mogłyby ich ustrzec przed nietrafnymi wyborami. Bardzo często wystarcza im zapewnienie, że dana oferta jest dla nich najatrakcyjniejsza.
Zagrożeniem dla interesów ekonomicznych seniorów jest ich nadmierna ufność – to niezwykle istotna przesłanka nawiązywania z nimi kontaktów handlowych. Otrzymując przesyłki listowe informujące o wielkiej wygranej wierzą, że otrzymają nagrodę, choć nie brali udziału w żadnym konkursie bądź loterii. W zamian za rzekomą wygraną przekazują na konto nadawcy pieniądze – od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych. Nigdy jednak nie otrzymują tego, co zostało obiecane.

Aby przestrzec seniorów przed zagrożeniami wynikającymi z kontaktów z przedsiębiorcami oraz zwiększyć znajomość ich praw, UOKiK i SKP przygotowały publikacje pod hasłem „Bądź świadomym konsumentem”, na które składają się vademecum oraz ulotka informacyjna. Znalazły się w nich informacje na temat zasad reklamacji towarów i usług, zakupów na odległość, oznakowania produktów oraz ochrony danych osobowych. Część publikacji traktuje również o metodach oddziaływania na kupujących oraz kształtowaniu u nich asertywnej postawy wobec oferty rynkowej.